سلامت دهان و دندان بخش مهمی از سلامت و تندرستی کلی شماست. بهداشت نامناسب دهان می تواند منجر به حفره های دندانی و بیماری لثه شود. اگر عادات بهداشتی دهان و دندان مانند مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و محدود کردن مصرف قند را یاد بگیرید از اقدامات دندانپزشکی پرهزینه و دردهای مزمن جلوگیری می‌کنید.
حقایقی در مورد بیماری های دهان و دندان
حفره های دندانی و بیماری لثه بسیار شایع هستند. اقدامات زیادی وجود دارد که می توانید برای حفظ سلامت دندان های خود انجام دهید. با رعایت موارد زیر بیماری های دندان و دهان را می توان تا حد زیادی کاهش داد:
- حداقل دو بار در روز دندان های خود را با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید
- حداقل یک بار پس از مسواک زدن و قبل از خواب از محلول دهانشویه بدون کلرو هگزیدین استفاده نمایید.
- حداقل یک بار در روز نخ دندان بکشید
- مصرف شکر، قند و محصولات دارای قند ها و شیرین کننده های مصنوعی را کاهش دهید
- یک رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزیجات داشته باشید
- از محصولات تنباکو(سیگار و قلیان اجتناب کنید.
- به طور مرتب از مراقبت های دندانپزشکی بهره بگیرید.
- به علائم و مشکلات دندانی و دهانی خود توجه به موقع داشته باشید.
برای ملاقات با دندانپزشک خود نباید منتظر بمانید تا علائم ظاهر شود. دو بار در سال رفتن به دندانپزشک معمولاً به آنها اجازه می دهد تا حتی قبل از اینکه متوجه علائمی شوید مشکل را پیدا کنند.
اگر هر یک از علائم هشداردهنده زیر را در مورد مسائل بهداشتی دندان تجربه کردید، باید در اسرع وقت به دندانپزشک خود مراجعه کنید:
- زخم در نواحی حساس دهان که بعد از یک یا دو هفته مرتفع نشوند.
- خونریزی یا تورم لثه ها بعد از مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن
- بوی بد مزمن دهان
- حساسیت ناگهانی به دماهای سرد و گرم یا نوشیدنی ها، ترشیجات و..
- دندان درد
- دندان های شل
- عقب رفتن لثه
- درد هنگام جویدن یا گاز گرفتن
- تورم صورت و گونه
- گیر کردن فک
- دندان های ترک خورده یا شکسته
- خشکی مکرر دهان
اگر هر یک از این علائم را همراه با تب ویا تورم صورت یا گردن داشتید ، به سرعت به پزشک مراجعه کنید. درباره علائم هشدار دهنده مشکلات دهان و دندان بیشتر بدانید.
علل بیماری های دهان و دندان
حفره دهان شما انواع باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها را جمع آوری می کند. برخی از آنها به آنجا تعلق دارند و فلور طبیعی دهان شما را تشکیل می دهند. آنها معمولاً در مقادیر کم بی ضرر هستند. اما رژیم غذایی سرشار از قند شرایطی را ایجاد می کند که در آن باکتری های تولید کننده اسید می توانند رشد کنند. این اسید مینای دندان را حل می کند و باعث ایجاد حفره های دندانی می شود.
باکتری های نزدیک خط لثه شما در یک ماتریکس چسبنده به نام پلاک رشد می کنند . اگر پلاک به طور منظم با مسواک زدن و نخ دندان برداشته نشود می تواند لثه های شما را ملتهب کند و باعث ایجاد وضعیتی به نام ژنژیویت شود .افزایش التهاب باعث می شود که لثه ها از دندان های شما جدا شوند. این فرآیند باعث ایجاد کیسه هایی می شود که در نهایت ممکن است عفونت در آنها جمع شود. این مرحله از بیماری لثه که پیشرفته تر است، پریودنتیت نامیده می شود .
عوامل زیادی در ایجاد ورم لثه نقش دارند، از جمله:
- سیگار کشیدن
- عادات ضعیف مسواک زدن
- مصرف مکرر غذاها و نوشیدنی های شیرین
- دیابت
- استفاده از داروهایی که میزان بزاق دهان را کاهش می دهند
- سابقه خانوادگی یا ژنتیک
- برخی عفونت ها مانند ایدز
- تغییرات هورمونی در زنان
- رفلاکس اسید معده یا سوزش در ناحیه
- استفراغ مکرر به دلیل اسیدی بودن مواد بالا آورده شده
انواع بیماری های دهان و دندان
ما از دندان ها و دهان خود استفاده زیادی می کنیم، بنابراین تعجب آور نیست که در طول زمان دچار مشکل شوند، به خصوص اگر شما به درستی از دندان های خود مراقبت نکنید. با رعایت بهداشت دهان و دندان می توان از اکثر مشکلات دندانی و دهانی پیشگیری کرد. شما حداقل یک مشکل دندانی را در طول زندگی خود تجربه خواهید کرد.
پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان یا حفره های دندانی قسمت هایی از دندان هستند که آسیب دیده اند و حتی ممکن است سوراخ هایی در آنها وجود داشته باشد. آنها زمانی رخ می دهند که باکتری ها، غذا و اسید دندان های شما را می پوشانند و پلاک تشکیل می دهند. اسید روی دندان شروع به از بین بردن مینا و سپس عاج زیرین یا بافت همبند می کند. با گذشت زمان، این امر می تواند منجر به آسیب دائمی شود.
نشانه اولیه پوسیدگی دندان ممکن است بصورت یک لکه سفید در جایی که مواد معدنی دندان از بین رفته اند ظاهر شود. شما میتوانید در این مرحله پوسیدگی را متوقف کنید. مینای دندان شما همچنان می تواند خود را ترمیم کند، البته اگر بهتر از دندان های خود مراقبت کنید و مصرف غذاها و نوشیدنی های شیرین و نشاسته ای را محدود کنید. اما اگر روند پوسیدگی دندان ادامه یابد، مواد معدنی بیشتری از بین می رود که در این شرایط خطر از دست دادن دندان و یا نیاز به پر کردن و یا حتی عصب کشی وجود دارد.
بیماری لثه (ژنژیویت)
بیماری لثه که ژنژیویت نیز نامیده می شود، التهاب خفیف لثه است. التهاب لثه می تواند باعث تورم و خونریزی لثه ها در هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن شود.
در صورت عدم توجه و درمان ژنژیویت می تواند به پریودنتیت یا بیماری شدید لثه تبدیل شود.
بیماری پریودنتیت
پریودنتیت، یک عفونت جدی لثه است که به بافت نرم آسیب می رساند و بدون درمان، می تواند استخوانی را که از دندان های شما حمایت می کند، از بین ببرد. این بیماری می تواند باعث لق شدن دندان ها یا از دست دادن دندان شود. التهاب مداوم لثه می‌تواند باعث پریودنتیت شود و در نهایت بین لثه‌ها و دندانها پلاک هایی ایجاد میکند که مملو از جرم و باکتری است. با گذشت زمان، این کیسه ها عمیق تر می شوند و با باکتری های بیشتری پر می شوند. در صورت عدم درمان، این عفونت های عمیق باعث از بین رفتن بافت و استخوان می شوند و در نهایت ممکن است یک یا چند دندان را از دست بدهید. همچنین، التهاب مزمن مداوم می تواند بر سیستم ایمنی بدن شما تاثیر بگذارد.
علائم
لثه های سالم سفت و صورتی کم رنگ هستند و به خوبی در اطراف دندان ها قرار می گیرند. علائم و نشانه های پریودنتیت می تواند شامل موارد زیر باشد:
- لثه های متورم یا پف کرده
- لثه های قرمز روشن، قرمز تاریک یا ارغوانی
- لثه هایی که هنگام لمس حساس و یا دردناک می شوند
- لثه هایی که به راحتی خونریزی می کنند
- خون ریزی هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن
- بوی بد دهان
- عفونت بین دندان ها و لثه ها
- لق شدن دندان یا از دست دادن دندان
- جویدن دردناک
- ایجاد فضاهای جدید و خالی بین دندان ها
با پیشرفت پریودنتیت ، عفونت می تواند به فک و استخوان شما سرایت کند. همچنین می تواند التهاب در سراسر بدن ایجاد شود. بیماری پریودنتیت در نهایت می تواند استخوانی را که از دندان های شما حمایت می کند، تجزیه کند و منجر به خطرات جدی شود.
دندان های حساس
اگر دندان‌های شما حساس هستند ، ممکن است پس از خوردن غذاها یا نوشیدنی‌های سرد یا گرم احساس درد یا ناراحتی کنید. حساسیت دندان به عنوان “حساسیت بیش از حد عاج” نیز نامیده می شود. که گاهی اوقات به طور موقت پس از پرکردن دندان تجربه کرده اید. همچنین حساسیت دندانها می تواند نتیجه یکی از موارد زیر باشد:
- بیماری لثه
- عقب رفتن لثه
- یک دندان ترک خورده
- پرکننده ها یا تاج های فرسوده
برخی افراد به طور طبیعی دندان های حساسی دارند زیرا مینای دندانی آنها نازک تر است. اغلب اوقات، دندان‌های حساس طبیعی را می‌توان با تغییر در رژیم روزانه بهداشت دهان و دندان درمان کرد . محصولات خاصی از خمیردندان و دهان شویه برای افراد با دندان های حساس وجود دارد.
سرطان دهان
سرطان دهان اغلب به صورت توده یا زخم در دهان ظاهر می شود که از بین نمی رود که یک نوع سرطان سر و گردن است. ممکن است آن را به نام سرطان دهان یا سرطان حفره دهان بشنوید. اگر علائم در پشت دهان یا بالای گلو شما باشد، سرطان اوروفارنکس است.
بیشتر سرطان‌های دهان از سلول‌های سنگفرشی در لایه‌ای از بافت که دهان و گلو شما را می‌پوشاند شروع می‌شوند. تغییر سلولی در داخل دهان و گلو باعث می شود رشد آنها از کنترل خارج شده و به تومور تبدیل شوند.
سرطان دهان می تواند در نقاط مختلف مثل لب، داخل لبها و گونه ها، لثه، زبان، کف یا سقف دهان،گلو و لوزه ها ظاهر شود. زمانی که سرطان دهان زود تشخیص داده شود، درمان آن بسیار آسان تر است، بنابراین مهم است که یاد بگیرید چگونه تغییرات مشکوک را در دهان خود تشخیص دهید.
علائم و نشانه های سرطان دهان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- زخم لب یا دهان که خوب نمی شود
- یک لکه سفید یا قرمز در داخل دهان شما
- لق شدن دندان ها
- رشد یا توده در داخل دهان شما
- درد دهان
- گوش درد
- بلع دشوار یا دردناک
برفک دهان :
برفک دهان که به آن کاندیدیازیس دهان نیز گفته می شود وضعیتی است که در آن قارچ کاندیدا آلبیکنس در پوشش داخلی دهان تجمع می یابد. کاندیدا یک میکروارگانیسم طبیعی در دهان است، اما گاهی اوقات می تواند بیش از حد رشد کند و علائم ایجاد کند.
برفک دهان باعث ایجاد ضایعات سفید خامه ای می شود که معمولاً روی زبان یا گونه های داخلی ایجاد می شود. گاهی اوقات برفک دهان ممکن است به سقف دهان، لثه ها یا لوزه ها یا پشت گلو گسترش یابد. اگر چه برفک دهان می تواند هر کسی را درگیر کند، اما احتمال بروز آن در نوزادان و افراد مسن بیشتر است زیرا ایمنی بدن آنها کمتر است. در افراد دیگر با سیستم ایمنی سرکوب شده یا شرایط سلامت خاص؛ یا افرادی که داروهای خاصی مصرف می کنند نیز احتمال بروز برفک دهان بیشتر است . اگر دهان و دندانهایی سالم داشته باشید برفک دهانی یک مشکل جزئی است، اما اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید، علائم ممکن است شدیدتر و کنترل آن دشوار باشد.
علائم و نشانه ها:
- ضایعات سفید کرم رنگ روی زبان، گونه‌های داخلی و گاهی روی سقف دهان، لثه‌ها و لوزه‌ها
- ضایعات کمی برآمده با ظاهری شبیه پنیر
- قرمزی، سوزش یا درد که ممکن است آنقدر شدید باشد که باعث مشکل در جویدن یا بلع شود
- خونریزی خفیف در صورت مالش یا خراش دادن ضایعات
- ترک خوردگی و قرمزی در گوشه های دهان شما
- احساس پنبه ای در دهان شما
- از دست دادن چشایی
- قرمزی، سوزش و درد زیر دندان مصنوعی (استوماتیت دندان مصنوعی)
در موارد شدید، که معمولاً مربوط به سرطان یا ضعف سیستم ایمنی ناشی از HIV/AIDS است، ضایعات ممکن است به سمت پایین به مری شما گسترش یابد. اگر این اتفاق بیفتد، مشکل در بلع و درد در آن ناحیه بوجود می آید و یا شاید احساس کنید که غذا در گلوی شما گیر کرده است.
نوزادان علاوه بر ضایعات متمایز سفید دهان ممکن است در تغذیه مشکل داشته باشند یا کج خلق و تحریک پذیر شوند. آنها می توانند عفونت را در دوران شیردهی به مادر خود منتقل کنند. سپس عفونت ممکن است بین سینه های مادر و دهان نوزاد به عقب و جلو برود.
از آنجایی که بیماری‌های قارچی قابل انتقال هستند و همچنین میزان رشد آنها به سیستم بدن بستگی دارد، می توان با رعایت نکات زیر از ابتلا به برفک دهان پیشگیری کرد :
- رعایت اصول مربوط به بهداشت دهان و دندان (مسواک زدن، نخ دندان، مراجعه دوره‌ای به دندانپزشک)
- برداشتن دندان مصنوعی در زمان خواب، نظافت آنها به صورت روزانه و توجه به سالم بودن آنها
- استفاده از رژیم غذایی مناسب و مغذی برای داشتن بدن سالم با سیستم ایمنی بالا
- در صورت استفاده از اسپری کورتیکواستروئید شستشوی دهان بعد از مصرف و مسواک زدن
- کنترل سطح قند خون در افراد دیابتی
- درمان عفونت مخمری که در هر نقطه از بدن ایجاد شده است
- رفع برفک از سطح زبان و دهان با استفاده از مسواک نرم
- استفاده از غذاهای دارای پروبیوتیک
آبسه دندان
آبسه دندان در اثر عفونت باکتریایی ایجاد می شود و ممکن است در نواحی مختلف دندان به دلایل متفاوت بوجود بیاید. یک آبسه پری آپیکال در نوک ریشه ایجاد می شود. آبسه پریودنتال در لثه در کنار ریشه دندان رخ می دهد. باکتری ها می توانند از طریق یک حفره عمیق یا از طریق یک تراشه یا ترک در دندان شما وارد داخلی ترین قسمت دندان شوند. عفونت و التهاب حاصل می تواند باعث ایجاد آبسه در نوک ریشه شود. دندانپزشکان آبسه دندان را با تخلیه آن و خلاص شدن از شر عفونت درمان می کنند. آنها ممکن است بتوانند دندان شما را با درمان ریشه نجات دهند. اما در برخی موارد ممکن است نیاز به کشیدن دندان باشد. درمان نشدن این بیماری می تواند منجر به عوارض جدی و حتی تهدید کننده باشد.
علائم :
- دندان درد شدید، ثابت و ضربان دار که می تواند به استخوان فک، گردن یا گوش شما سرایت کند.
- درد یا ناراحتی در دمای سرد و گرم
- درد یا ناراحتی ناشی از فشار جویدن یا گاز گرفتن
- تب
- تورم در صورت، گونه یا گردن که ممکن است منجر به مشکل در تنفس یا بلع شود
- غدد لنفاوی حساس و متورم در زیر فک یا در گردن شما
- بوی بد در دهان شما
- در صورت پارگی آبسه با هجوم ناگهانی مایعات بدبو و بد مزه، مایع نمکی در دهان و تسکین درد مواجه میشوید.
سخن پایانی
سلامت ضعیف دهان و دندان می تواند باعث مشکلاتی همچون اعتماد به نفس، گفتار یا تغذیه شما شود و همچنین می توانند بر راحتی و کیفیت کلی زندگی شما تأثیر بگذارند. بسیار
ی از مشکلات دندانی و دهانی بدون هیچ علامتی ایجاد می شوند. مراجعه منظم به دندانپزشک برای معاینه بهترین راه برای تشخیص مشکل قبل از بدتر شدن آن است.
در نهایت، همه مسائل مربوط به دهان و دندان به تلاش خودتان بستگی دارد. شما همیشه نمی توانید از هر حفره ای پیشگیری کنید، اما می توانید با مراقبت روزانه از دهان خود، خطر ابتلا به بیماری شدید لثه و از دست دادن دندان را کاهش دهید.